Op de vooravond van een nieuwe staatshervormingsronde (de zesde, nvdr.) bestempelt minister-president Kris Peeters de nakende herziening van de financieringswet voor economisch Vlaanderen als veel fundamenteler dan de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV). Met een responsabilisering van de deelstaten in het vooruitzicht in de vorm van een grotere fiscale autonomie, dient zich voor Vlaanderen immers meer ruimte aan, dit zonder de solidariteit tussen de regio’s in het gedrang te brengen. En qua timing komt dat goed uit voor de topman van de Vlaamse regering. Peeters is immers de eerste minister-president van Vlaanderen sinds de economische “boom” van de jaren 2000 die, als gevolg van de financieel-economische crisis, met een begroting te maken krijgt die deficitair is.

Het zijn bijzonder drukke tijden voor de minister-president die, namens CD&V, ook geregeld mee aanschuift aan de federale onderhandelingstafel.

Toch vond de minister-president een gaatje in zijn overvolle agenda om “de Vlaamse Ondernemer” in exclusiviteit te woord te staan.

In de huidige legislatuur werd Vlaanderen geconfronteerd met een diepgaande economische crisis, die budgettair behoorlijk wat offers vergde. Niet in het minst de redding van de banken.

Zo pompte de federale overheid 15,4 miljard euro in de redding van Fortis Bank, Dexia, KBC en Ethias. Vlaanderen kwam met 4,5 miljard euro over de brug om KBC (3,5 miljard euro), Dexia (500 miljoen euro) en Ethias (500 miljoen euro) overeind te houden.

“Nooit gedacht met een dergelijk scenario te worden geconfronteerd,” zegt Kris Peeters.

“Vooral omdat we uit een periode kwamen waarin werd gesteld hoe minder overheid, hoe beter. Privatisering was het ordewoord. Nu is gebleken dat in tijden van crisis de overheid een stabiele factor is. Als Vlaamse overheid is thans het ogenblik aangebroken om onze rol als regisseur ten opzichte van de economie te herdefiniëren. Verglijden in de rol van actor, zoals met de bankencrisis waar we weinig keuze hadden, is geen optie. De overheid moet uiteindelijk voor een flankerend beleid zorgen dat ondernemers de kans tot ondernemen biedt. Dat verklaart waarom Vlaanderen ervoor bedankte in de klassieke automobielassemblage te stappen, hoewel dat in bepaalde kringen werd verwacht,” klinkt het.

In tegenstelling tot wat wordt beweerd is de huidige economische crisis, die - indien het double dip-scenario uitblijft - stilaan aan het uitebben lijkt, niet zo scherp als in de jaren ’30.

Inzonderheid de industrie werd bijzonder zwaar getroffen. Bepaalde andere sectoren bleven zo goed als buiten schot.

“Toch vrees ik dat de negatieve effecten op de werkgelegenheid tot ver na de economische heropleving zullen blijven doorwerken,” meent de minister-president.

“De crisis heeft ook geleerd dat overheden over weinig weerwerk beschikken tegen de macht van de multinationale ondernemingen,” aldus een eerlijke Kris Peeters, doelend op het Opel-dossier.

“Ook de regeringen van Merkel en Poetin mochten dat tot hun scha en schande ondervinden,” wordt daaraan toegevoegd.

Gepaste acties

Toch kan men bezwaarlijk stellen dat Peeters en zijn team geen actie ondernamen in de strijd tegen de crisis.

De kapitaalsinjectie in het bancaire systeem is ongetwijfeld de meest spectaculaire ingreep. Maar er zijn er meer.

Zo werd in 2009 ongeveer 15 miljoen euro vrijgemaakt voor het toekennen van overbruggingspremies.

Tot 1 januari 2011 kunnen werkgevers in het Vlaamse Gewest, die geconfronteerd worden met de economische crisis, hun tewerkstellingskost terugdringen zonder tot ontslag te hoeven overgaan.

Dit alles bovenop bestaande regelingen inzake economische werkloosheid of arbeidsduurvermindering.

Sindsdien werden meer dan 10.000 overbruggingspremies toegekend, waardoor behoorlijk wat arbeidsplaatsen konden gevrijwaard.

Ander initiatief is de eveneens in 2009 ingevoerde ad hoc-crisiswaarborgstelling Gigarant onder de koepel van ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV).

Gigarant verleent waarborgen aan financiële instellingen, in aanvulling op de generieke Waarborgleningen, die tot 80% (in bepaalde gevallen tot 90%, nvdr.) van de kredietverstrekking aan grote ondernemingen en KMO’s afdekken.

Voor Gigarant werd een waarborgbudget van 1,5 miljard euro vrijgemaakt.

Ook de generieke waarborgregeling werd in het licht van de crisis met succes versoepeld.

In 2009 werden 1.495 dossiers goedgekeurd voor een totaalbedrag van 205 miljoen euro (tegen 705 voor 100 miljoen euro een jaar eerder).

Dit jaar werden tot eind juli al 1.050 waarborgdossiers goedgekeurd ten belope van 138 miljoen euro. Daarbij gaat het in 98 dossiers over overbruggingsfinanciering.

Dit jaar maakte de minister-president immers de verruiming van de waarborgregeling naar overbruggingsfinanciering als anti-crisismaatregel mogelijk.

Ook het WIP, voluit het Vlaams Werkgelegenheids- en Investeringsplan, zag het daglicht in de strijd tegen de crisis.

Vorig jaar verloren ruim 42.000 Vlamingen (+ 23,8%) hun baan. Wellicht zal dat aantal dit jaar nog hoger liggen. Eind 2009 waren er ruim 220.000 Vlaamse werkzoekenden.

De Vlaamse overheid poogt het tij te keren met het WIP. Krachtlijnen van het Werkgelegenheidsplan zijn vooral jongeren, ouderen, kansengroepen en kwetsbare werknemers actiever en maatspecifieker te begeleiden en de opleidingscapaciteit fors uit te breiden.

Het Investeringsplan mikt dan weer op initiatieven die private en publieke investeringen bevorderen.

Aan het WIP hangt voor dit jaar een prijskaartje van 31,1 miljoen euro, d.i. met inbegrip van een investering van het Europees Sociaal Fonds (ESF).

Binnen het Agentschap Ondernemen werd het actieplan Preventief Bedrijfsbeleid opgezet. Dat voorziet in ondersteuning van ondernemingen die in moeilijkheden dreigen te komen. Het plan, dat 2 miljoen euro werkingsmiddelen kreeg, richt zich tot KMO’s met 20 tot 100 werknemers.

Met Universiteit Hasselt - Instituut Kizok, Schüpp Associates, Strategische Projectenorganisatie Kempen en Zenitor werden vier officiële dienstverleners erkend ter ondersteuning van de uitvoering van mogelijke doorstartplannen.

Agentschap Ondernemen raamde bij de start dat een 400- tot 500-tal ondernemingen het hele traject Preventief Bedrijfsbeleid zouden doorlopen.

“Het project Preventief Bedrijfsbeleid kostte bloed, zweet en tranen vooraleer het, met goedkeuring van de sociale partners, in de steigers kon worden gezet. Het initiatief, dat we de nodige groeikansen moeten gunnen, wordt best doorgetrokken in de tijd,” meent onze gesprekspartner.

Alleen tijdens het jongste halfjaar gingen in Vlaanderen 5.283 bedrijven over kop. Opnieuw een triest record.

Ondernemingscreatie blijft derhalve een belangrijk aandachtspunt.

Bekend is dat Vlaanderen, omwille van de hoge belastingsdruk en verschil in sociale bescherming tussen werknemers en werkgevers, terzake niet sterk scoort.

“Vlaanderen is in Europese context geen sterk ondernemende regio. We moeten echter niet zozeer focussen op het aantal starters, wel op hun kwaliteit,” merkt de bewindsman op.

Peeters hoopt overigens dat de onlangs uitgebreiding van de Win/win-lening zo snel mogelijk van start kan gaan.

Dat soort leningen wordt verruimd naar alle KMO’s, d.i. met inbegrip van de sociale economie-ondernemingen.

Waar voorheen het maximumbedrag in hoofdsom dat in het kader van een dergelijke lening aan één of meer kredietnemers werd toegekend tot 50.000 euro beperkt bleef, wordt dat bedrag tot 100.000 euro per kredietnemer opgetrokken.

Achter de coulissen werkt de Vlaamse overheid intussen aan een project dat voorlopig als de “Gazellesprong” wordt omschreven.

“Om de verankering van de Vlaamse bedrijven te bewerkstelligen, moeten we hen kansen bieden om op de internationale markten door te groeien,” weet de minister-president. In dat verband stelt hij een stroomlijning van bestaande steuninitiatieven in het vooruitzicht.

Industrie in volle transformatie

Minister-president Peeters: “Net als de rest van Europa, bevindt de Vlaamse industrie zich in volle transformatie. Uitdaging van de Vlaamse regering is die transformatie als regisseur optimaal te begeleiden. Innovatie is het “buzzword”. Innovatie is één van de pijlers van het plan Vlaanderen in Actie (ViA) omdat innovatie het enige is wat de Vlaamse economie op termijn redden kan. In het kader van de Staten-generaal voor de Industrie werd een oproep naar de industrie gelanceerd om innovatietrajecten op te zetten. Een aantal sectoren heeft hierin het voortouw genomen. Het is belangrijk dat ook andere bedrijfstakken volgen. Het is overigens niet in alle sectoren evident om de innovatieve krachten aan de oppervlakte te brengen. Het ziet er evenwel naar uit dat om zijn innovatie-ambities kracht bij te zetten, Vlaanderen een versnelling hoger zal moeten schakelen”.

In uitvoering van Vlaanderen in Actie richtte de Vlaamse overheid zopas het TINA (Transformatie, Innovatie en Acceleratie)-Fonds op met als bedoeling de vernieuwing van de economie te versnellen. Het fonds werd gespijsd met 200 miljoen euro.

“Bedoeling is die middelen in omvang te verdubbelen dan wel te verdrievoudigen met de steun van de Europese Investeringsbank (EIB),” zo nog de Vlaamse minister-president.

Focus van het TINA-Fonds is het economisch weefsel in Vlaanderen te vernieuwen en te versterken. Vandaag zijn al twee innovatie-regiegroepen actief rond de domeinen “automotive” en “duurzame chemie”.

Vanuit deze oefening zullen in een volgende stap samenwerkingsverbanden tussen ondernemingen (consortia) worden opgezet.

Nieuwe beleidsruimte in het vooruitzicht

Uiteraard toont de minister-president zich in zijn nopjes met de aangekondigde herziening van de financieringswet, die de regio’s uitzicht op een grotere (fiscale) autonomie biedt.

Afwachten wordt hoe een en ander concreet zal worden uitgewerkt en op de tijdsas uitgetekend.

Kris Peeters maakt zich niettemin sterk dat Vlaanderen nog in deze legislatuur (lees: uiterlijk in 2014, nvdr.) over meer fiscale autonomie beschikt.

Kris Peeters: “Willen we het economisch beleid in Vlaanderen een kwantumsprong bezorgen, dan zijn bijkomende fiscale bevoegdheden een absolute must. Een en ander zal ook naar een grotere administratieve transparantie leiden. De herziening van de financieringswet staat voor Vlaanderen gelijk met de start van een Copernicaanse omwenteling in de steun en betoelaging van de Vlaamse bedrijven. Uit een rekensommetje blijkt dat Vlaanderen voor zowat 400 miljoen euro diverse vormen van subsidies in concrete fiscale instrumenten voor zijn bedrijven zou kunnen omzetten”.

Dat is uiteraard een aanlokkelijke situatie voor de eerste minister-president van Vlaanderen die met een tekort in de begroting wordt geconfronteerd.

De huidige Vlaamse regering heeft bij zijn aantreden een saneringsplan opgesteld ten belope van ruim 2 miljard euro, waardoor het begrotingstekort, dat in 2009 als gevolg van de crisis ontstond, versneld wordt omgezet in een evenwicht vanaf 2011 en opnieuw in een structureel begrotingsevenwicht voor de rest van de legislatuur.

De regio haalt daarvoor, zoals bekend, de buikriem aan. Uitschieter in de besparingsmaatregelen dit jaar is de gevoelige inperking van de jobkorting, die een minderuitgave van 635 miljoen euro opleverde.

Daartegenover staat dan weer dat de regering Peeters fors wil investeren in een nieuwe economisch beleid (80 miljoen euro in 2010, 150 miljoen euro in 2011, 350 miljoen euro in 2012, 600 miljoen euro in 2013 en 1 miljard euro in 2014).

Voorts verwacht Kris Peeters heil van de zesde staatshervorming op het stuk van het arbeidsmarktbeleid.

“Eén van de punten van de regionalisering van de fiscaliteit is precies het arbeidsmarktbeleid. De demografische evolutie (vergrijzing van de bevolking) zadelt Vlaanderen met een gigantische uitdaging op, met name een grote krapte op de arbeidsmarkt. Zoals de zaken er nu voorstaan krijgt Vlaanderen straks bijkomende instrumenten om een eigen arbeidsmarktbeleid op te zetten (lees: RSZ-kortingen voor doelgroepen, educatief verlof, …). Met het WIP hebben we gepoogd daartoe een eerste aanzet te geven, maar toch stuiten we nog steeds op een muur van bevoegdheidsbeperkingen,” luidt het tot slot.