80 procent van wat we opsteken, leren we informeel. ‘Leren in de praktijk’, wordt volgens Manon Ruijters de opleidingstrend van de toekomst. Tegelijk waarschuwt ze voor de McDonalds-cultuur. “Je wint geen Tour de France op een Big Mac.”

Coaching, e-learning, peterschap en mentoring. Dat zijn de opleidingsvormen die volgens hr-professionals aan belang winnen. Klassikale opleidingen stagneren maar blijven een vaste waarde. Nieuwe leervormen als gaming en bedrijfstheater kennen weinig aanhang, zowel bij hr-verantwoordelijken als bij werknemers. Wel worden er meer ‘gemengde’ trainingen aangeboden. Dat zijn de voornaamste opleidingstrends die af te leiden zijn uit de resultaten van de Learning Indicator van Kluwer Opleidingen.

“De trend naar leervormen als coaching en peterschap is al een tijd bezig. Zelfs gaming is op zich niet zo revolutionair”, meent Manon Ruijters. “Uiteindelijk is dat een variatie op het klassieke opleidingsaanbod. De echte vernieuwing zit in de vraag ‘hoe je het leren ook op de werkplek krijgt’. Het antwoord daarop vinden we blijkbaar moeilijker dan verwacht.”

Dat komt omdat we – en vooral managers – het nog te prettig vinden als iets houvast geeft, controleerbaar en benoembaar is. “Een training geeft de prettige illusie dat we na enkele dagen iets kunnen afvinken, dat we het dan wel kunnen. Daar tegenover staat het informele leren dat in en rond het werk plaatsvindt. Informeel leren is veel minder te structureren, minder voorspelbaar en heeft ook geen ‘naam’. Toch blijkt uit onderzoek dat van alles wat we leren slechts 20 procent uit het formele leren komt. Alle andere kennis, vaardigheden en inzichten doen we informeel op.”

‘Vervuild’ leeridee

‘Leren in de praktijk’ wordt volgens Manon Ruijters de grote trend. Afgaand op de resultaten van de Learning Indicator lijken werknemers daar open voor te staan. 6 op de 10 zeggen graag te leren van collega’s of leidinggevenden, wat duidelijk raakvlakken heeft met het informele leren.

Wat verbaast, is dat 2 op de 3 werknemers gewonnen blijven voor de meest klassieke opleidingsvorm: de klassikale. “Het probleem is dat ons idee rond ‘leren’ vervuild is. Tot we een jaar of vier zijn, leren we op alle mogelijke manieren, door af te kijken, uit te proberen … Daarna komen we in schoolbankjes terecht en wordt onze blik op leren versmald tot het beeld van een klaslokaal met een juf vooraan.”

Op zich is daar volgens Manon Ruijters niets mis mee. “Als ik zelf te veel activerende leervormen over me heen krijg, denk ik ook wel eens: ‘laat me toch gewoon even luisteren’. Soms is het gewoon prettig om iets tot je te laten komen.”

Elke generatie leert anders

Toch verwacht Manon Ruijters dat de opleidingstrends elkaar in de toekomst steeds sneller zullen opvolgen. “Generatie Y, die gesteld is op aandacht en begeleiding, leert heel anders dan de generatie die daarna komt. Die wil vooral ruimte en vrijheid, wat niet in elke organisatie voor de hand ligt.”

Een andere trend die haar opvalt, is dat alles steeds korter, sneller en doelgerichter moet. “Er dreigt een soort ‘McDonalds-cultuur’ in het leren te ontstaan. Dat is een gevaar. Je kunt niet alles in korte, krachtige porties binnenlepelen. Wat te snel komt, kan zich niet verankeren in je ontwikkeling.”
Manon Ruijters waarschuwt ook voor uitputting. “Verandermoeheid noem ik dat. Bedrijven willen steeds andere richtingen uit, maar houden te weinig rekening met de manier waarop werknemers zich die nieuwe wegen willen eigen maken.”

Manon Ruijters (NL) is adviseur organisatieontwikkeling bij Twynstra Gudde (Amersfoort) en lector ‘Leidinggeven aan Leren’ aan de Stoas Hogeschool (Ede).
Ze schreef het boek ‘Liefde voor leren’ en was op 14 september ook keynote spreker op Meet&Greet 2010, de open infodag van Kluwer Opleidingen.