Naargelang het voorwerp van de overname een handelszaak dan wel aandelen betreft, dient de focus van de ondernemer zich aan te passen. Een overdracht van een handelszaak is in principe te herleiden tot een pure aankoop van activa: “What you see, is what you get”. De handelszaak wordt dan wel gekocht in de staat waarin ze zich bevindt - zonder garanties omtrent haar rendabiliteit of toekomstpotentieel - ze biedt de koper meteen ook een nieuwe start. Er worden geen risico’s van het verleden overgenomen.

Anderzijds ziet de administratie haar verhaalsobject zomaar verschuiven naar een nieuwe eigenaar, zonder garantie over diens solvabiliteit. Bijgevolg neemt men aan dat een koper van een handelszaak hoofdelijk aansprakelijk is voor de RSZ, BTW en belastingschulden die eraan verbonden zijn. Het is voor een koper van groot belang om zich hiertegen te beschermen.

Een overdracht van aandelen gaat verder dan een aankoop van een handelszaak. De koper neemt met de aandelen ook de volledige historiek van de vennootschap met zich mee, zonder hierin te kunnen selecteren. Het is meteen “alles of niets”. Deze verantwoordelijkheid uit zich in volgende aandachtspunten:

1. Het grote belang van een due diligence-onderzoek: Een due diligence-onderzoek van de vennootschap laat toe om de financiële, fiscale, juridische en operationele risico’s die de vennootschap heeft opgelopen in het verleden aan het licht te brengen, zodat zij correct kunnen worden ingeschat. Een gewaarschuwd koper, is er immers twee waard!

2. Het grote belang van een nauwgezette contractuele begeleiding: Een koper van aandelen kan niet rekenen op enige wettelijke bescherming voor risico’s vanuit het verleden. De wet voorziet enkel in een vrijwaring omtrent de aandelen zelf (het aandelenregister dus), aangezien deze strikt genomen het voorwerp uitmaken van de aankoop. Het onderliggende voorwerp - namelijk (het vermogen van) de vennootschap - wordt niet gegarandeerd.
Deze bescherming kan echter wel contractueel worden ingebouwd: eens de risico’s gekend zijn, kan hiervoor vrijwaring gevraagd worden. Mits een goed contract, hoeft een overdracht van aandelen dus geen blanco cheque te zijn wat verantwoordelijkheid voor het verleden betreft.

Financiering

Ook naar financiering toe, is er een belangrijk onderscheid te merken tussen de overname van een handelszaak dan wel van aandelen. Bij een handelszaak worden tastbare afschrijfbare activa gekocht, waarvan de waarde duidelijk is gekend en die in zekerheid kunnen gegeven worden aan een bank.

Bij een overname van aandelen echter is er ten eerste een probleem van risico-inschatting. Er spelen immers meer onzekere of ongekende factoren bij de waardering van een vennootschap dan van afgelijnde activa.

Ten tweede geldt het verbod op “financial assistance”, waarbij het vermogen of de waarde van de overgenomen vennootschap niet in aanmerking wordt genomen bij het bepalen van de kredietwaardigheid van de koper. Het is immers wettelijk verboden de activa van de overgenomen vennootschap aan te wenden als zekerheid voor de financiering van de koopsom.

Deze kunnen enkel worden aangewend als zekerheid voor financieringen op het niveau van de overgenomen vennootschap zelf. Een goed onderbouwd bankmemorandum en een professionele inschatting van alle aspecten van de handelszaak of de vennootschap door experts verhogen aanzienlijk de geloofwaardigheid naar de bank toe, en dus ook de kans op slagen.

Fiscale en boekhoudkundige verwerking

Ten slotte verwijzen we naar de fiscale en boekhoudkundige verwerking van voormelde overnamepistes. De overdracht van een handelszaak wordt verwerkt als een pure koop-verkoop en is weliswaar vrijgesteld van BTW maar wel belastbaar.

De meerwaarde die wordt gerealiseerd bij de verkoop van aandelen is echter onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld, wat deze piste voor een verkoper vaak zeer aantrekkelijk maakt. Anderzijds gaan ook de overdraagbare verliezen opgebouwd door de vennootschap niet verloren, wat ook aan de zijde van de koper een interessant gegeven kan vormen.

“Groeien door fusie”

Een onderneming kan ook worden overgenomen door middel van fusie. Hierbij zijn verschillende scenario’s denkbaar, waarbij een bestaande vennootschap een andere onderneming gaat opslorpen, of waarbij twee ondernemingen de krachten bundelen en samen een nieuwe vennootschap oprichten.

Indien we ons toespitsen op het eerste scenario (opslorping), kan het gaan om een geruisloze fusie dan wel om een gewone fusie. Een geruisloze fusie is deze waarbij een moedervennootschap haar 100% dochtervennootschap opslorpt.

Aangezien beide ondernemingen elkaar zeer goed kennen, is de juridische procedure hiervoor dan ook zeker haalbaar. Indien de samenvloeiende vennootschappen echter vreemd zijn aan elkaar, benadrukt de wetgever het belang van duidelijke informatieverstrekking aan de aandeelhouders die over de fusie moeten beslissen.

Deze informatie strekt zich uit tot de reden en de gevolgen van de fusie alsook tot de financiële toestand van de betrokken vennootschappen. De juridische procedure is hier dan ook doorspekt van verslaggeving.

De wetgever geeft ook voldoende tijd aan de aandeelhouders om een weloverwogen beslissing te nemen. Zo wordt de publicatie van het fusievoorstel - waarbij het bestuur van de betrokken vennootschappen de fusie uiteenzet - steeds gevolgd door een verplichte wachttermijn van 6 weken.

Wat de juridische procedure voor beide types fusie betreft, werd met de wet van 8/01/2012 gezorgd voor een zekere vereenvoudiging. Bepaalde verplichtingen vallen weg, op voorwaarde dat alle aandeelhouders hiermee akkoord zijn.

Praktisch gezien heeft een “gewone” fusie echter veel meer voeten in de aarde, aangezien de inlijving van een vreemde vennootschap zowel op het vlak van operationele werking van het bedrijf alsook op vlak van strategie en personeel verregaande gevolgen kan hebben. Ook hier is een professionele begeleiding zeker aangewezen.

Kijk video over deze topic.