En toch bezet de Japanse grootmacht pas de 16^e stek op de Vlaamse exportranglijst. Dat is frappant, want andere niet-Europese bestemmingen als India en China halen wel vlot de Top 10. Japan wordt bestempeld als een moeilijke exportbestemming, maar het land is niet zo gesloten als velen denken. Bovendien zullen enkele recent gesloten akkoorden de relaties met Japan flink faciliteren.

Het vrijhandelsakkoord (VHA) dat de Europese Unie eind 2017 sloot met Japan zal een grote, positieve impact hebben op de Vlaamse export. Talloze zaken werden besproken, zowel tarifaire als niet-tarifaire handelsbarrières. Het hoogste invoertarief voor bijvoorbeeld chocolade bedraagt vandaag 29,8%. Dat wordt over tien jaar geleidelijk naar 0% gebracht. Ook andere douanetarieven zullen met de jaren worden gereduceerd. De tariefverlagingen waren slechts het “gemakkelijke” deel van het akkoord.

Een veel complexere job was het wegwerken van de non-tarifaire barrières, die vaak een mentaliteitswijziging vereisen. In het kort heeft Japan zich bereid verklaard om meer internationale normen te hanteren, bijvoorbeeld voor het testen voor uitlaatgassen of medische toestellen. Die herziening van de toegepaste normen worden op sectorniveau bekeken, maar gaan zeer ver.

Bilateraal akkoord

Ander goed nieuws is het nieuw bilateraal fiscaal akkoord tussen België en Japan. In de overeenkomst wordt de Japanse bronbelasting op inkomsten uit technologie - denk aan royalties en licenties - herleid tot 0%. Vandaag is dat nog 10%. De vrijstelling is fantastisch nieuws voor Vlaamse bedrijven die technologie exporteren naar Japan. Voor vele KMO’s en start-ups is die 10% immers belangrijk: ze maken verlies door hoge onderzoekskosten en moeten dus regelmatig kapitaal bijtanken. De bronbelasting is dan wel fiscaal aftrekbaar bij de belastingsaangifte in België, maar als je geen winst maakt, ben je daar niets mee. Dit fiscaal akkoord maakt Japan dus aantrekkelijker voor Vlaamse technologiebedrijven. Het netto-resultaat: extra cash voor onze Vlaamse high-tech KMO’s.

Gestrande containers

Soms is Japan een labyrint van scrupuleuze regels en gewoonten. Containers raken soms geblokkeerd in een Japanse haven omdat de lokale inspecteur zich te onzeker voelt om de vracht te laten passeren: hij kent het product niet of de documentatie is niet compleet.

Soms passeert een lading zonder problemen de havencontrole in Osaka, maar kent ze wel problemen in de haven van Yokohama: het hangt dus bijna af van persoon tot persoon. Die inspecteurs dragen dan ook een grote verantwoordelijkheid en springen daar niet licht mee om. Voor de controles zijn aparte agentschappen bevoegd waar de ministeries amper vat op hebben.

Geheime ingrediënten

Eens een product wordt goedgekeurd, raakt het de volgende keren Japan veel vlotter binnen. Efficiëntst is dat de Japanse importeur op voorhand de haveninspecteur contacteert en de verwachte vracht aankondigt. Tegelijk bespreekt hij de nodige documenten en attesten. Als de lading arriveert is de inspecteur dus al op de hoogte en staat hij zekerder in zijn schoenen.

Bij ladingen met farmaceutische en medische producten zijn de Japanse importcontroles heel rigoureus. Dat is ook bij voeding het geval en alles waar certificaten bij komen kijken. Importeer je voeding, dan moet je bijvoorbeeld een extreem gedetailleerde lijst met de ingrediënten van je product kunnen voorleggen. Anders komt het er niet in. Vele bedrijven vrezen zo om hun geheime formule prijs te geven, maar voor zover bekend is daar nog nooit misbruik van gemaakt. Het is een veiligheids-check, de informatie wordt niet gelekt.

Oninneembaar fort

Zowat alle industrieën die door de overheid worden gereguleerd komen in het VHA aan bod. Maar sectoren zoals de bouw hanteren ook nog eens onderling afgesproken normen, geen formele wetgeving dus. Die normen kunnen niet in het VHA worden opgenomen. Maar eerlijk: de Japanse bouwindustrie is een oninneembaar fort, daar hoeft zich niemand illusies over te maken. Wordt er al eens internationaal een tender uitgeschreven, dan gaat die zo goed als altijd naar Japanse bedrijven. Opnieuw: geen enkele Japanse ambtenaar zal zijn nek uitsteken voor een onbekend Europees bedrijf. Bovendien vormen de administratieve vereisten vaak een hinderpaal. Zo moet de offerte uiteraard helemaal in het Japans worden opgesteld.

Ook de mentaliteit in de enorme auto-industrie was tot voor kort on-Europees. Autoconstructeurs en toeleveranciers vormen er grote groepen die elkaar traditioneel bevoorraden. Vroeger was het heel moeilijk om daar als buitenstaander een deal te bedingen. Managers worden van het ene bedrijf naar het andere gestuurd om de groep coherent te houden. Maar de sector is de laatste tien jaar sterk veranderd. Beschikt een toeleverancier over de juiste technologie, dan kijken Japanners vandaag ook buiten de groep. Uiteraard vormt de auto-industrie een uit de kluiten gewassen hoofdstuk in het VHA.

Kawaii

De overheid mengt zich niet overal. Soms is de Japanse wet ongelooflijk complex, maar ze is ook vaag of simpelweg afwezig. De arbeidswetgeving is daar een goed voorbeeld van. Met zeer flexibele arbeidsvoorwaarden als resultaat, om het mooi uit te drukken. Qua arbeidsrelaties is de Japanse maatschappij traditioneler dan bij ons. In de grootsteden is er wel verandering merkbaar, maar vaak werkt de man er de hele dag, en is het nog altijd de vrouw die thuis voor de kinderen zorgt.

Een goede tip voor ondernemers met consumentenproducten: spreek met je promo-campagnes de vrouwen aan. Zij beheren het geld, want daar heeft de man toch geen tijd voor. Daarom scoort alles wat “kawaii” of schattig is traditioneel goed in Japan. Dus ook een handig keukenaccessoire of een design-flessenopener, zaken waarvoor een man minder snel in de buidel tast. (Wordt vervolgd)

(Bovenstaande bijdrage kwam tot stand in samenwerking met Flanders Investment & Trade)

Meer info: www.flanderstrade.be.